ตติยจตุกฺกนิทฺเทโส

[176] กถํ ‘‘จิตฺตปฏิสํเวที อสฺสสิสฺสามี’’ติ สิกฺขติ, ‘‘จิตฺตปฏิสํเวที ปสฺสสิสฺสามี’’ติ สิกฺขติ? กตมํ ตํ จิตฺตํ? ทีฆํ อสฺสาสวเสน วิญฺญาณํ จิตฺตํฯ ยํ จิตฺตํ มโน มานสํ หทยํ ปณฺฑรํ มโน มนายตนํ มนินฺทฺริยํ วิญฺญาณํ วิญฺญาณกฺขนฺโธ ตชฺชา มโนวิญฺญาณธาตุฯ ทีฆํ ปสฺสาสวเสน …เป.… ปสฺสมฺภยํ จิตฺตสงฺขารํ อสฺสาสวเสน… ปสฺสมฺภยํ จิตฺตสงฺขารํ ปสฺสาสวเสน วิญฺญาณํ จิตฺตํฯ ยํ จิตฺตํ มโน มานสํ หทยํ ปณฺฑรํ มโน มานยตนํ มนินฺทฺริยํ วิญฺญาณํ วิญฺญาณกฺขนฺโธ ตชฺชา มโนวิญฺญาณธาตุ – อิทํ จิตฺตํฯ

กถํ ตํ จิตฺตํ ปฏิวิทิตํ โหติ? ทีฆํ อสฺสาสวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตํ อวิกฺเขปํ ปชานโต สติ อุปฏฺฐิตา โหติฯ ตาย สติยา เตน ญาเณน ตํ จิตฺตํ ปฏิวิทิตํ โหติฯ ทีฆํ ปสฺสาสวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตํ อวิกฺเขปํ ปชานโต สติ อุปฏฺฐิตา โหติฯ ตาย สติยา เตน ญาเณน ตํ จิตฺตํ ปฏิวิทิตํ โหติ…เป.… สจฺฉิกาตพฺพํ สจฺฉิกโรโต ตํ จิตฺตํ ปฏิวิทิตํ โหติฯ เอวํ ตํ จิตฺตํ ปฏิวิทิตํ โหติฯ จิตฺตปฏิสํเวที อสฺสาสปสฺสาสวเสน วิญฺญาณํ จิตฺตํ อุปฏฺฐานํ สติ อนุปสฺสนา ญาณํฯ จิตฺตํ อุปฏฺฐานํ, โน สติ; สติ อุปฏฺฐานญฺเจว สติ จฯ ตาย สติยา เตน ญาเณน ตํ จิตฺตํ อนุปสฺสติฯ เตน วุจฺจติ – ‘‘จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสนาสติปฏฺฐานภาวนา’’ติฯ

อนุปสฺสตีติ กถํ ตํ จิตฺตํ อนุปสฺสติ…เป.… เอวํ ตํ จิตฺตํ อนุปสฺสติฯ ภาวนาติ จตสฺโส ภาวนา…เป.… อาเสวนฏฺเฐน ภาวนาฯ จิตฺตปฏิสํเวที อสฺสาสปสฺสาสานํ สํวรฏฺเฐน สีลวิสุทฺธิ…เป.… จิตฺตปฏิสํเวที อสฺสาสปสฺสาสวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตํ อวิกฺเขปํ ปชานโต…เป.… ปชานนฺโต อินฺทฺริยานิ สโมธาเนติฯ เตน วุจฺจติ – ‘‘สมตฺถญฺจ ปฏิวิชฺฌตี’’ติฯ

[177] กถํ ‘‘อภิปฺปโมทยํ จิตฺตํ อสฺสสิสฺสามี’’ติ, ‘‘อภิปฺปโมทยํ จิตฺตํ ปสฺสสิสฺสามี’’ติ สิกฺขติ? กตโม จิตฺตสฺส อภิปฺปโมโท? ทีฆํ อสฺสาสวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตํ อวิกฺเขปํ ปชานโต อุปฺปชฺชติ จิตฺตสฺส อภิปฺปโมโทฯ ยา จิตฺตสฺส อาโมทนา ปโมทนา หาโส ปหาโส วิตฺติ โอทคฺยํ อตฺตมนตาฯ จิตฺตสฺส ทีฆํ อสฺสาสปสฺสาสวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตํ อวิกฺเขปํ ปชานโต อุปฺปชฺชติ จิตฺตสฺส อภิปฺปโมโทฯ ยา จิตฺตสฺส อาโมทนา ปโมทนา หาโส ปหาโส วิตฺติ โอทคฺยํ อตฺตมนตา จิตฺตสฺส…เป.… จิตฺตปฏิสํเวที อสฺสาสวเสน… จิตฺตปฏิสํเวที ปสฺสาสวเสน จิตฺตสฺส เอกคฺคตํ อวิกฺเขปํ ปชานโต อุปฺปชฺชติ จิตฺตสฺส อภิปฺปโมโทฯ ยา จิตฺตสฺส อาโมทนา ปโมทนา หาโส ปหาโส วิตฺติ โอทคฺยํ อตฺตมนตา จิตฺตสฺส – อยํ จิตฺตสฺส อภิปฺปโมโทฯ